Kowalewski, Jan kryptolog

Jan Kowalewski (1892-1965) – bohater Bitwy Warszawskiej, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, matematyk, lingwista i kryptolog.

Jan Kowalewski urodził się 24.10.1892 w Łodzi – bohater Bitwy Warszawskiej, podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, matematyk, lingwista i kryptolog, który złamał sowieckie szyfry w czasie wojny z bolszewikami, wieloletni oficer Oddziału II Sztabu Głównego. Po II wojnie pozostał na emigracji w Londynie. Od 1955 był wydawcą miesięcznika pt. East Europe and Soviet Russia. Współpracował z Radiem Wolna Europa. Złamał szyfr Traugutta [1963]. Zmarł 31.10.1965 w Londynie na chorobę nowotworową. W Łodzi na domu przy ulicy Piotrkowska, w którym mieszkał w latach szkolnych, odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową [23.10.2014]. Uchwałą z 17 października 2019 Senatu RP IX kadencji zdecydował o ustanowieniu roku 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego.

Kalendarium.

1. 2020. Senat RP ustanowił 2020 Rokiem Jana Kowalewskiego.
2. 30.06.2020. Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy „ppłk Jan Kowalewski – wybitny kryptolog”, poświęcony polskiemu matematykowi, który w znaczącym stopniu przyczynił się do zwycięstwa sił polskich w Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Autor projektu znaczka jest Jarosław Ochendzan – źródło: strona www media.poczta-polska.pl [dostępność na dzień 30.06.2020].
3. 29.07.2020. Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi zapowiedziało otwarcie nowej wystawy czasowej pn. Szyfry wojny. Jan Kowalewski – nieznany bohater 1920 r., mająca na celu przybliżenie sylwetki Polskiego wybitnego kryptoanalityka, dyplomaty i łodzianina. Wystawa współfinansowana z dotacji NIMOZ – źródło: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
4. 03-07.08.2020. Realizacja nagrania słuchowiska pt. Zagadki Jana K. – źródło: lodz.tvp.pl.
5. 10.08.2020. W Oddziale Muzeum przy ul. Gdańska 13 w Łodzi powstaje nowa ekspozycja! W przygotowaniu wystawa pt. Szyfry wojny. Jan Kowalewski – nieznany bohater 1920 r., sfinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Wspieranie Działań Muzealnych – źródło: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
6. 14.08.2020. Prapremiera słuchowiska pt. Zagadki Jana K. w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – źródło: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
7. 15.08.2020. Premiera słuchowiska pt. Zagadki Jana K. na antenie Polskiego Radia Łódź w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej – źródło: lodz.tvp.pl.
8. 10.09.2020 godz. 17.30. Jan Kowalewski – zapomniany bohater – wykład Wojciecha Grotta. Organizatorem wykładu jest Aspekt Polski. Spotkanie sfinansowane zostało przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków programu #FIO – źródło: wydarzeniu na FB organizatora.
9. 10.2020. Mural poświęcony ppłk Janowi Kowalewskiemu – Polskiemu kryptologowi, twórcy wojskowego tzw. radio wywiadu – na łódzkiej mapie murali został naniesiony na ścianie wschodniej budynku / kamienicy przy ul. Nawrot 7 w bliskości budynku przy ul. Piotrkowska 132 gdzie mieszkał Jan Kowalewski. Odsłonięcia dokonano w październiku 2020 roku. Środki na realizację dzieła pozyskano m.in. z Ministerstwa Obrony Narodowej.
10. 23.01.2021. Otwarcie pokoju zagadek pn. Mistrz szyfrów – zabawa na 30 minut, dostępna przy ul. Gdańska 13 w Łodzi w godzinach pracy Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, biletowany w cenie 40 zł. od grupy składającej się maksymalnie z 4 osób. Dla posiadaczy Karty Łodzianina zniżka minus 50%. Organizator zaprasza do podjęcia wyzwania i rozwiązania tajemnicy – źródło: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
11. 28.06.2021. Obchody roku Jana Kowalewskiego organizowane przez Muzeum Tradycji Niepodległościowych i Urząd Miasta Łodzi w 2020, nominowane w 14. edycji konkursu na Wydarzenie Historyczne Roku w kategorii – Wydarzenie. Głównym inicjatorem plebiscytu jest Muzeum Historii Polski wraz z portalem Historia.org.pl – Polski portal historyczny – źródło: polskieradio.pl.
12. 30.06.2021 godz. 18.00. Finisaż wystawy czasowej Szyfry wojny – kuratorskie oprowadzanie. Organizator Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi. Organizator pisze – „Twórcy wystawy: “Szyfry wojny. Jan Kowalewski nieznany bohater 1920 r.” po raz ostatni oprowadzą naszych gości po niezmiernie ciekawej wystawie czasowej, która jest czynna do 30.06.2021 r. Będzie to opowieść o znanym kryptologu Janie Kowalewskim oraz wojnie polsko- bolszewickiej i historii szyfrowania.” – źródło: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
13. 25.09.2021. Otwarcie u zbiegu ul. Kościuszki i Św. Marcin Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu m. in. prezentujące oryginalną niemiecką maszynę szyfrującą – źródło: zwiadowcahistorii.pl (stan na dzień 09.09.2021).
14. 22.10.2022. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku miejscem konferencji naukowej pt. Jan Kowalewski – kryptolog do zadań specjalnych. Otwarcie konferencji poprzedziła prezentacja książki pt. Gen. bryg. Jan Kowalewski (1892–1965) – oficer wywiadu i kryptolog, którą poprowadził dr hab. Dariusz Rogut, dyrektor łódzkiego Oddziału IPN – źródło: Muzeum Józefa Piłsudskiego – muzeumpilsudski.pl.
15. 24.10.2022. Prezentacja książki pt. Generał brygady Jan Kowalewski (1892-1965) – oficer wywiadu i kryptolog. Studia i szkic, pod redakcją Dariusza Roguta. Spotkanie miało miejsce na Przystaniu Historia, ul. Marszałkowska 21/25 w Warszawie, którego organizatorem był Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi (IPN Łódź). Moderatorem była dr Joanna Żelazko (IPN Oddział w Łodzi). W spotkaniu udział wzięli: dr hab. Sławomir Cenckiewicz, prof. ASzWoj. (Wojskowe Biuro Historyczne, Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie), dr hab. Jan Stanisław Ciechanowski, prof. UW (Uniwersytet Warszawski) i dr hab. Dariusz Rogut, prof. ASzWoj (IPN Oddział w Łodzi) – źródło Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi – strona na FB [dostępność na dzień 20.10.2022].
16. 17.11.2022. „Generał brygady Jan Kowalewski (1892–1965) – oficer wywiadu i kryptolog” spotkanie w Domu Łódzkim Square Marie-Louise 2 1000 Region Stołeczny Brukseli (Belgia). Lodzkie House – organizator wydarzenia pisze – „W dniu 17 listopada w godz. 18.30-20.00 gościmy Dyrektora łódzkiego oddziału IPN Pana Dariusza Roguta, który przybliży nam działalność i losy jednego z „ojców” zwycięskiej Bitwy Warszawskiej w 1920 r. oraz oficera wywiadu rządu emigracyjnego w Londynie – Generała Jana Kowalewskiego. Zaprezentuje również najnowszą książkę „Generał brygady Jan Kowalewski (1892–1965) – oficer wywiadu i kryptolog”, której wydanie związane jest ze 130. rocznicą jego urodzin (październik 1892 r.).” – źródło: Łódzkie House wydarzenie na FB.
17. 23.11.2022. Historyczny pokój zagadek „Mistrz szyfrów Jan Kowalewski” dostępny jest na stałe w Muzeum przy ul. Gdańska 13 w Łodzi w godzinach pracy muzeum. Wstęp wynosi 40 zł. od osoby i -50% z Kartą Łodzianina. Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi pisze – „Jan Kowalewski – polski kryptolog zaginał. W swym gabinecie pozostawił jednak serie zagadek które pozwolą odkryć gdzie aktualnie przebywa. Podejmij wyzwanie i rozwiąż tajemnicę.” – źródło: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi.
18. 27.12.2022 Plakat pn. Jan Kowalewski. Licencja na hakowanie (Przystanek MPK przy Parku Poniatowskiego przy skrzyżowaniu Mickiewicza a Żeromskiego Łódź).

Publikacje.

1. 08.04.2020. Artykuł pt. Rok Jana Kowalewskiego – człowieka, który złamał szyfr wojny 1920 z 08.04.2020 – źródło: strona www – niepodlegla.gov.pl [stan na dzień 28.06.2021].
2. 21.09.2020. Artykuł pt. W Łodzi powstaje mural poświęcony kryptologowi Janowi Kowalewskiemu – źródło: portal – housemarket.pl.
3. 25.10.2020. Artykuł pt. Odsłonięcie muralu poświęconego kryptologowi Janowi Kowalewskiemu ul. Nawrot 7 w Łodzi – źródło: portal – portalsamorzadowy.pl.
4. 15.08.2021. Artykuł pt. Jan Kowalewski. Cichy bohater Bitwy Warszawskiej (autor: bm, z dn. 15.08.2021 – polskieradio24.pl (stan na dzień 15.08.2021) – źródło: polskieradio24.p.
5. 08.09.2021. Artykuł pt. Już 25 września otwarcie Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu! (Zwiadowca Historii, Bartłomiej Stój, 08.09.2021) – źródło: zwiadowcahistorii.pl (stan na dzień 09.09.2021).
6. 2022. Książka pt. Generał brygady Jan Kowalewski (1892–1965) – oficer wywiadu i kryptolog. Studia i szkice (wyd. Instytut Pamięci Narodowej w Łodzi; red. Dariusz Rogut; Łódź-Warszawa; 2022) – źródło: – Instytut Pamięci Narodowej – Wydawnictwo /ipn.gov.pl/ – dostępność na dzień 28.11.2022.
7. 26.11.2022. Artykuł pt. Łodzianin Jan Kowalewski, słynny oficer wywiadu, który złamał szyfry bolszewickie podczas wojny w 1920 r., to postać wciąż pełna zagadek (aut. Sławomir Sowa, wyd. Dziennik Łódzki /dzienniklodzki.pl/; dn. 26.11.2022 /dostępność na dzień 28.11.2022/).
8. 30.12.2022. Premiera „Jan Kowalewski – cykl Portrety odc. 7”, wyemitowany na Kanale YT pn. IPNtvPL. Gościem Rafała Dudkiewicza był dr hab. Dariusz Rogut – Dyrektor oddziału IPN w Łodzi. Zaprezentowano publikację monograficzną pt. Generał brygady Jan Kowalewski (1892-1965) – oficer wywiadu i kryptolog.

Słuchowiska.

Słuchowisko pt. Zagadki Jana K. – słuchowisko producenta Jacka Wawrzynkiewicza (Dyrektor Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi), wg scenariusza Łukasza Orbitowskiego (pisarz młodego pokolenia), pod opieką realizacyjną Andrzeja Papajaka (Polskie Radio Łódź). Słuchowisko wyemitowano w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej w Polskim Radiu Łódź, w którym wystąpili m. in. Adam Woronowicz, Mirosław Haniszewski oraz Anna Smołowik. Realizacja nagrania odbyła się w dniach 03-07.08.2020. Na dzień 14.08.2020 o godz. 19.15 zaplanowana prapremiera w Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi zaś premiera radiowa w dniu 15.08.2020 na antenie Polskiego Radia Łódź w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej.

Dodatkowe informacje.

Imię i nazwisko. Jan Kowalewski.
Ur. 24.10.1892 Łódź.
Zg. 31.10.1965 Londyn.
Zawód. matematyk, lingwista i kryptolog.